cargando
He a´amu atu ´au ite varua o Haumaka mai Hiva
Ka hauru haumaka e ka moe i ta´ana varua
He oho mai to´ona Kuhane mai Hiva
He oho mai, He onga mai, Ko tu´u mai´a
He´ui mai mai ko nui´a mai te ote Kapua
He´ui ite Kapua e´api ro´a e topa ro´a
Te potu mai nei ata´a ki vaenga
E he ki´i:
“Ai te kona era te ariki ana noho
E takea mai era a rote vaha kapua,
Kapua era e viri ro´a.”
Ko tu´u mai´a te Kuhane o Haumaka
E ko Take´a
Ko Take´a te Henua, Ko take´a tu nga motu era
E he ki´i:
“Ai te kona era te´u nga motu era
Motu nui-nui era, Motu iti iti era
Motu tara- tara era”
Nga nu´u tu´ai era
Ote hora era o ta enga i Hiva Haumaka
He oho mai Haumaka i rote varu´a
He eke ´a pu Mahore
E he ke´i:
Kote Kona era ko pu Mahore o Haumaka o Hiva
Ko eke ko iri´a to´ona Kuhane
Ate ka tu´ure ki Runga
E Ngaro´a te´e hahau
Hai toke rau era e ea mai era mai roto ite Rano
He Onga e he ki´i:
Te Kona nei he Vatorio po´uri o Haumaka mai Hiva.
He tere he oho te Kuhane o Haumaka
Ko tu´u mai´a e ko take´a te Tiare i raro ote henua
He ki´i:
“He manavai era nei o Haumaka mai Hiva”
He tere he oho te Kuhane o Haumaka
He Nape hei ingoa
E ko tu´u´a ki runga nui ote Henua
Ehe takea te maunga more- more
E ko take´a te kona peu
E mea- mea tahi ro´a
“Ko te rapo mea- mea”
E he ki´i:
“Ite kona nei ana noho te ariki era ko hotu a matu´a”
E he haere he ohe te Kuhane o Haumaka
Ehe take´a te one tea- tea ire kona
Ehe ki´i:
“Ite kona nei ana noho te ariki era ko hotu a matu´a”
He haere he oho te Kuhane o Haumaka
Ko nape ko oho ite ingoa hei Kuhane era o Haumaka
Kite te tahi kona era
Ko tu´u´a ki runga ote Maunga
Ite kona era o vaenga ote henua
E he ki´i:
Ia´a ate pito o te Henua
I runga ote kona runga nei ote maunga
E ko rao´a hei va´e kite kona hopea era ote runga nui ote maunga
E he ki´i:
Kote maunga nei a Terevaka
E he takea, E he ´ui he oho hai mata
E he ki´i:
Ko te maunga era ko Terevaka
Tae o te tere o te vaka i rote vaikava i nape ´ai ko
Maunga Terevaka
(Te ha´a aura´a te vaka tere i rote vaikava)
Te tangata mo eke e mo ´ui hai mata
Te me´e takea era
Te ha´a aura´a ko
Maunga Terevaka
He mata o mato´u
Ko mato´u te vaka tere,
He mahingo.
He hoki mai te Kuhane o Haumaka i rote varua
Ata ka tu´u re ki hiva i ara mai era mai roto o to´ona varua
He rangi ki tu´u un´u era e hitu
He va´ai e tahi vananga
A ira, a Raparenga, a Makoi
A Ku´u ku´u a Huatava
A Ringi- Ringi e E u´ure a Huatava
A Nonoma a Huatava
E he oho mai
E he piri ananake e he ki´i
“Ka oho korua ka Kimi ite henua
Ite kona era mo tano ana noho te ariki”
Ai tu´u kona era ´ai
Ai te taha- taha o te rangi e take mai era
E viri ro´ana ete kapu´a
I roto ote kapu´a.
Voy a contar el sueño de Haumaka de Hiva
Duerme Haumaka y sueña
que viaja su espíritu desde Hiva
Vino, se asomó, llegó,
miró desde lejos el borde de las nubes
Miró las neblinas que cubrían y bajaban
Por las puntas de aquí en el medio
Y dijo:
“ahí está el lugar donde el rey puede vivir
Y que se ve por entre medio de las neblinas,
neblinas que la envuelven.”
Vino el espíritu de Haumaka
Y vio
Vio la tierra, vio los islotes
Y dijo:
“Ahí están los islotes,
El islote grande, el islote chico
El islote escarpado.”
Son aquellas personas antiguas
del tiempo de Taanga y Haumaka en Hiva
Viene Haumaka en el sueño
Subió por Pu Mahore
Y dijo
“Es el Pu Mahore de Haumaka en Hiva”
Y fue subiendo su espíritu
Hasta llegar hacia arriba
Y sintió la frescura
del aire que sale del volcán
y se asomó diciendo
“Este es el gran recipiente oscuro de Haumaka en Hiva”
Siguió el espíritu de Haumaka
Llegó y vio un jardín subterráneo
Y dijo
“Este es el Manavai de Haumaka en Hiva”
Siguió recorriendo el espíritu de Haumaka
Poniendo nombres
Y llegó a la cima de la tierra
Y se encontró con el Cerro Erosionado
Y vio un lugar desgastado
Todo de color rojo
Ko Te Rapo Mea Mea
Y dijo
“Aquí está el lugar donde el rey Hotu Matúa puede vivir”
Y siguió el espíritu de Haumaka
Vio la arena blanca en este lugar
Y dijo
“Este es el lugar donde el rey Hotu Matúa puede vivir”
Siguió caminando el espíritu de Haumaka
Siguió poniendo nombres el espíritu de Haumaka
A los otros lugares
Llegó hasta un cerro
en la parte del centro de la isla
Y dijo
“Este es el ombligo del mundo”
En la cima más alta del cerro
Y dio un paso en la cima más alta del cerro
Y dijo
“Este es el cerro Terevaka”
Y vio, siguió recorriendo con la mirada
Y dijo
“Es el Maunga Terevaka”
No es por el navegar de la embarcación que se llama
Maunga Terevaka
(que quiere decir bote navegando)
Si el hombre sube y observa con la mirada
Eso que ve
Es lo que significa
Maunga Terevaka
Son nuestros ojos,
Nosotros somos la embarcación,
la persona.
Regresa el espíritu de Haumaka en el sueño
Hasta llegar a Hiva y al despertar de su sueño
El hace un llamado a los siete exploradores
Les da un mensaje
A Ira, a Raparenga, a Mako’i
A Ku’u Ku’u de Huatava
A Ringi Ringi y U’ure de Huatava
A Nonoma de Huatava
Y vinieron
Se reunieron con él y les dijo
“Vayan en busca de la tierra
Donde el rey pueda residir”
Ahí está aquel lugar
del horizonte que se ve
Y está envuelto por las neblinas
Entre las nubes.
Antigua leyenda Rapa Nui, relatada en 2008 por el koro kakapa Juan Haoa, Proyecto de preservación de la oralidad cultural patrocinado por Conaf Rapa Nui, Conadi y Comunidad Haoa Pakomio. El koro kakapa Juan Haoa Hereveri falleció a los 88 años y perteneció al Consejo de Ancianos de Rapa Nui.